Katër shtete të Ballkanit Perëndimor janë ndër 20 vendet e para në botë me rënien më të madhe të popullsisë, duke e bërë këtë rajon zonën më të theksuar të depopullimit në Evropë, për shkak të niveleve të ulëta të lindshmërisë dhe emigracionit më të madh se imigracioni. Sipas studimit të Armas (2023), ndërmjet viteve 2020 dhe 2050, parashikohet që popullsia në Serbi të bjerë për 19%, në Bosnje dhe Hercegovinë për 18.2%, në Shqipëri për 16% dhe në Maqedoninë e Veriut për 11%. Ndër 20 vendet e listuara, vetëm Japonia (16.3%) dhe Kuba (10.3%) nuk janë nga Evropa Jugore, Juglindore apo Lindore.
⸻
Serbia në krye të listës së depopullimit
Serbia është një nga vendet e para të Ballkanit Perëndimor që përjetoi tkurrje dhe plakje të popullsisë. Sipas Bankës Botërore, popullsia në rajonin e Ballkanit Perëndimor ka rënë vazhdimisht nga viti 1990 deri në vitin 2021. Shqipëria dhe Bosnja janë goditur më rëndë, me humbje të popullsisë përkatësisht 25% dhe 30%. Rënia e theksuar në Shqipëri është veçanërisht shqetësuese, duke qenë se vendi nuk u përfshi nga konflikte ushtarake – megjithatë, emigrimi masiv filloi pas hapjes së kufijve në fillim të viteve ’90.
⸻
Rënie drastike e fertilitetit
Të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor janë shumë poshtë pragut të zëvendësimit të popullsisë prej 2.1 fëmijë për grua. Në vitin 2023, norma e fertilitetit ishte:
• Bosnje e Hercegovinë – 1.37
• Maqedoni e Veriut – 1.47
• Shqipëri – 1.55
• Serbi – 1.42
• Mali i Zi – 1.74
Në vitin 2021, Bosnja kishte normën më të ulët të fertilitetit në botë – 1.26 fëmijë për grua.
⸻
Jetëgjatësia është rritur, por rritet edhe vdekshmëria
Sipas të dhënave të OKB-së, jetëgjatësia në lindje është rritur ndjeshëm që nga vitet ’90:
• Shqipëri: nga 73.1 në 79.6 vjet
• Bosnje: nga 72.3 në 77.9
• Maqedoni e Veriut: nga 71.2 në 77.4
• Mali i Zi: nga 73.9 në 77.1
• Serbi: nga 72.2 në 76.8
Megjithatë, me rënien e lindshmërisë dhe migracionin negativ, moshat e vjetra po dominojnë strukturën e popullsisë.
⸻
Emigrimi dhe mungesa e të dhënave të sakta
Rajoni vuan nga mungesa e të dhënave të sakta për emigracionin për shkak të regjistrimeve të paplota, bojkoteve të regjistrimeve dhe mungesës së regjistrave zyrtarë të popullsisë. Shumë vende nuk kanë kryer regjistrime të sakta për dekada – si rasti i Maqedonisë së Veriut.
⸻
Shqipëria dhe Bosnja – më së shumti migrantë jashtë vendit
Sipas të dhënave të UNDESA, përqindja e emigrantëve në raport me popullsinë totale:
• Bosnje e Hercegovinë – 49%
• Shqipëri – 44%
• Maqedoni e Veriut – 34%
• Mali i Zi – 21%
• Serbi – 15%
Shkaktarët janë mungesa e perspektivës ekonomike, korrupsioni, papunësia dhe dëshira për jetë më të mirë jashtë vendit.
⸻
CRPM po analizon ndikimin e depopullimit
Qendra për Hulumtime Politike (CRPM) po realizon një analizë të dinamikës demografike në Ballkanin Perëndimor, me fokus të veçantë në Shqipëri, Bosnje dhe Maqedoninë e Veriut. Ata do të mbledhin të dhëna primare dhe do të aplikojnë modelim ekonomik për të analizuar ndikimet mbi qëndrueshmërinë e sistemit të pensioneve, kujdesit shëndetësor dhe mbrojtjes sociale – dhe do të japin rekomandime të bazuara në prova.
