Teksa avionët luftarakë izraelitë goditën objektiva në Iran të premten në mëngjes, SHBA-të vepruan shpejt për t’u distancuar nga vendimi i Benjamin Netanyahut për të synuar Teheranin në një përshkallëzim që kërcënon një luftë të përgjithshme në Lindjen e Mesme.
Sulmet e njëanshme treguan një dështim të përpjekjeve të Donald Trump për të frenuar kryeministrin izraelit dhe pothuajse me siguri i prishën përpjekjet e Trump për të negociuar një marrëveshje me Iranin që do ta pengonte vendin të kërkonte një armë bërthamore.
Kjo ndoshta do të çojë në një hakmarrje iraniane që mund të zhvillohet në një luftë më të madhe midis Izraelit dhe Iranit, një konflikt i ri që Trump është përpjekur publikisht ta shmangë.
Ndërsa pluhuri ende po ulej nga sulmet në Teheran, zyrtarët e lartë amerikanë u detyruan ta quanin sulmin izraelit një veprim “të njëanshëm” dhe e paralajmëruan Teheranin të mos hakmerrej kundër ambasadave dhe bazave amerikane në rajon.
“Sonte, Izraeli ndërmori veprime të njëanshme kundër Iranit”, tha sekretari i shtetit Marco Rubio në një deklaratë.
“Ne nuk jemi të përfshirë në sulme kundër Iranit dhe përparësia jonë kryesore është mbrojtja e forcave amerikane në rajon”.
“Izraeli na njoftoi se ata besojnë se ky veprim ishte i nevojshëm për vetëmbrojtjen e tij”, vazhdoi ai.
“Presidenti Trump dhe administrata kanë ndërmarrë të gjitha hapat e nevojshëm për të mbrojtur forcat tona dhe për të mbetur në kontakt të ngushtë me partnerët tanë rajonalë. Më lejoni të jem i qartë: Irani nuk duhet të synojë interesat ose personelin e SHBA-ve”.
Zyrtarët dhe analistët e Washingtonit kishin pritur që Izraeli do të përmbahej nga nisja e sulmeve të paktën derisa SHBA-të të kishin shteruar përpjekjet për të negociuar një marrëveshje me Iranin.
Gjatë një telefonate të hënën, Trump i kishte kërkuar Netanyahut të mos e sulmonte Iranin, raportoi Wall Street Journal. Por deri të mërkurën, Trump filloi të tërheqë personelin jo-thelbësor nga ambasadat dhe bazat në Lindjen e Mesme brenda distancës së goditjes nga Irani.
“Ka qartë një konfuzion në qëndrimin e SHBA-së tani… dhe disa dallime midis qëndrimit të Shteteve të Bashkuara dhe qëndrimit të Izraelit”, tha William Wechsler, drejtori i lartë i Qendrës Rafik Hariri dhe programeve të Lindjes së Mesme në Këshillin Atlantik.
Nuk kishte gjasa që Netanyahu të kishte nisur sulmin nëse atij do t’i jepej qartë një dritë e kuqe nga administrata Trump, tha Wechsler.
Por administrata Trump ishte distancuar me nxitim nga sulmi dhe gjithashtu nuk kishte arritur të sugjeronte se do të merrte pjesë në mbrojtjen e Izraelit nga një hakmarrje e mundshme iraniane.
“Të paktën jashtë kornizave, duket të jetë një përgjigje mjaft e papajtueshme e SHBA-ve”, tha ai.
Duke shtuar konfuzionin, një transmetues izraelit pranë qeverisë së Netanyahut tha të enjten se sulmet ishin të koordinuara plotësisht me Washingtonin.
I dërguari i Trump për Lindjen e Mesme, Steve Witkoff, pritej të udhëtonte për në Muscat në Oman për të zhvilluar një raund të gjashtë bisedimesh me Iranin të dielën, në atë që u pa si një shans i fundit për diplomacinë.
Dhe sulmet ndodhën vetëm disa orë pasi Trump i kishte kërkuar publikisht qeverisë Netanyahu të mos sulmonte Iranin, me presidentin amerikan që tha se besonte se një ofensivë izraelite do t’i “hidhte në erë” negociatat.
“Do të doja të shmangja një konflikt”, tha Trump në komentet nga Shtëpia e Bardhë të enjten.
“Jemi mjaft afër një marrëveshjeje mjaft të mirë… Do të preferoja shumë më tepër një marrëveshje. Për sa kohë që mendoj se ka një marrëveshje, nuk dua që ata të hyjnë sepse mendoj se kjo do ta prishte atë”.
Por, duke iu referuar spekulimeve se SHBA-të po sinjalizonin qëllimisht një sulm të afërt kundër Iranit, ai vuri në dukje se një sulm mund ta detyronte gjithashtu Iranin të bënte një marrëveshje që do të kufizonte përpjekjet e tij për të kërkuar një armë bërthamore.
“Mund ta ndihmojë në fakt, por mund ta prishë edhe atë”, tha ai.
Kjo tani është një realitet.
Kritikët kanë thënë se vendimi i SHBA-ve për t’u tërhequr nga rajoni, që rrjedh nga vendimi i Trump për të braktisur marrëveshjen bërthamore iraniane të quajtur Plani i Përbashkët Gjithëpërfshirës i Veprimit nën administratën e parë Trump, ka çuar në një gjasë më të madhe konflikti në rajon.
Sulmi “kishte qëllim të prishte negociatat e administratës Trump me Iranin”, tha senatori Chris Murphy i Connecticut, dhe është “një provë e mëtejshme se sa pak respekt kanë fuqitë botërore – përfshirë aleatët tanë – për Presidentin Trump”.
“Kjo është një katastrofë e shkaktuar nga vetë Trump dhe Netanyahu, dhe tani rajoni rrezikon të spiralizohet drejt një konflikti të ri, vdekjeprurës”, shtoi ai.
“Irani nuk do të ishte kaq afër zotërimit të një arme bërthamore nëse Trump dhe kryeministri Netanyahu nuk do ta kishin detyruar Amerikën të tërhiqej nga marrëveshja bërthamore me Iranin që kishte bashkuar Evropën, Rusinë dhe Kinën pas Shteteve të Bashkuara për të përmbajtur me sukses ambiciet bërthamore të Iranit”.
Shkrim nga Andrew Roth për “The Guardian”, përshtatur për “Albanian Post”.
