Thuhet se bën koleksion pipash, se ka grumbulluar një pasuri me fondacionet fetare pas ekranit të një jete të përulur. Thuhet se ai ende ruan pasionin e tij të vjetër për letërsinë. Historira që vijnë nga njerëzit, thashetheme dhe pak të vërteta, por pas më shumë se 30 vitesh pushtet absolut, askush nuk e di me të vërtetë se kush është Ali Khamenei, cilat janë interesat e tij, familja e tij, zakonet e tij. Sekreti është forca e tij, burimi i karizmës, të paktën në sytë e ndjekësve të tij, dhe ai e ka ndërtuar atë me një aparat inteligjence që ka veshë dhe sy të përqendruar te të gjithë iranianët, formon zyrtarët besnikë dhe bën të heshtin kundërshtarët. Ai monitoron dhe ndëshkon.
I lindur në vitin 1939 në Mashaad, një qytet i shenjtë për shiitët, i dyti nga tetë fëmijë, ai u rrit në një familje të varfër dhe të devotshme, me nënën e tij, Khadijeh Mirdamadi, e cila i mblodhi fëmijët rreth saj për të lexuar Kuranin.
Në vitet 1950 ndoqi shkollat fetare në Qom dhe ra në kontakt me teoricienët më me ndikim të Islamit politik, Ajatollah Borudjerdi, Ajatollah Khomeini dhe Navvab Safavi, një klerik shiit që synonte krijimin e një qeverie islamike. Ato ishin vitet po fitonin terren tezat e Sejjid Kutbit, babait të Vëllazërisë Myslimane, një introvert i ri që studimet e tij në Amerikë, të kaluara në izolim nga komuniteti shoqëror, e kishin bindur për dekadencën dhe korrupsionin e Perëndimit, e të cilat po fitonin konsensus në Egjipt. Khamenei përktheu librat dhe mendimet e tij, dhe kur Irani filloi të ngrihej kundër Shahut, duke kërkuar liri nga autoritarizmi laik, ai u bashkua me protestat, përfundoi në burg, pastaj në mërgim në vitin 1977, mërgim që nuk zgjati shumë.
Revolucioni Islamik i Khomeinit në vitin 1978 shënoi fillimin e ngritjes së tij në pushtet. Studenti u bë mjeshtër: koncepti i tij fundamentalist i Islamit, i kombinuar me një kulturë thellësisht anti-perëndimore, e bëri atë një nga shtyllat e revolucionit islamik.
Khomeini i caktoi atij role prestigjioze: anëtar i këshillit revolucionar, imami i së premtes në Teheran, ministër i mbrojtjes. Ai e udhëhoqi Iranin si president gjatë luftës me Irakun, të cilën Ajatollah Khomeini e përfundoi me formulën e famshme “Të pihet kupa e hidhur e armëpushimit”. Në vitet e para të konfliktit, një sulm ia mori lëvizshmërinë e dorës së djathtë dhe në vitin 1989, pas vdekjes së Khomeinit, ai u bë rahbar, Udhëheqësi Suprem, pavarësisht se nuk kishte titullin e ajatollahit për të hyrë në detyrë. Por ia doli mbanë të marrë titullin e lartë falë mikut të tij Rafsanjani – më vonë i lënë mënjanë nga sistemi së bashku me shumë reformistë të tjerë – duke qenë kështu në gjendje të realizonte projektin e tij: një qeveri islamike ku sovraniteti i përket Zotit dhe politika është vetëm një pjesë e fesë.
I zgjedhur për jetë, ai ishte komandant i forcave të armatosura, kontrollonte aparatin e sigurisë, fondacionet fetare, emëroi kreun e gjyqësorit dhe atë të televizionit kombëtar. Nën pushtetin e tij, Pasdarani, rojet e revolucionit, u bënë më me ndikim se ushtria e rregullt, një aparat që kontrollonte gjithashtu një pjesë të madhe të ekonomisë.
Kur, në disa valë, populli u rebelua, Khamenei përdori forcën për të shtypur mospajtimin. Kjo ndodhi edhe me Valën e Gjelbër të vitit 2009, me protestat kundër rizgjedhjes me mashtrim të konservatorit Ahmadinejad. Edhe në vitin 2019, kur – me reformistët në pushtet – periferitë periferike revoltohen kundër rritjes së çmimeve të naftës. Edhe në vitin 2022, kur një brez i tërë doli në rrugë për të kërkuar demokraci dhe të drejta civile, liri politike dhe zgjedhje individuale, me lëvizjen Gratë, Jeta, Liria. “Armiq të jashtëm” që nxisin çrregullime, dekretoi rahbari: një akuzë e ngritur kjo ndaj çdo proteste popullore. Por ky është momenti në të cilin ndoshta për herë të parë Udhëheqësi ndjen brishtësinë e Republikës së tij të themeluar mbi Islamin. Një popull i ri, i kulturuar, i lidhur dhe krijues del në rrugë, duke sfiduar ajatollahët me një sinqeritet të paparë më parë. Dhe ata arrijnë, me koston e sakrificave të mëdha personale, të fitojnë mbështetjen e heshtur edhe të një pjese të konservatorëve dhe të moderuarve.
Pas 7 tetorit, Khamenei sheh gjithashtu rrjetin e aleatëve dhe milicive rajonale të ndërtuara për t’iu kundërvënë armikut të tij të përjetshëm, Izraelit, të shkërmoqet. Është ora e tij më e errët, por në tre dekada pushtet absolut, rahbari ka treguar se di si të çlirohet nga kurthet e historisë. (Repubblica)
