Bërthama e Tokës mund të ketë ndaluar së rrotulluari, ose edhe tani mund të jetë duke u rrotulluar prapa, sipas një studimi të ri.Bërthama e planetit tonë përbëhet nga një shtresë e jashtme e metalit të lëngshëm dhe një bërthamë e brendshme prej metali të ngurtë që është rreth 70 për qind e madhësisë së Hënës.

Në përgjithësi besohet se bërthama rrotullohet në drejtim të kundërt të akrepave të orës kur shikohet nga Poli i Veriut, si pjesa tjetër e planetit Tokë.Mirëpo, një studim që i analizon të dhënat e valëve sizmike gjatë 60 viteve të fundit nga studiues në Universitetin e Pekinit në Kinë ka arritur në përfundimin se rrotullimi i bërthamës ndaloi rreth vitit 2009 dhe më pas rifilloi në drejtim të kundërt.

Një cikël i plotë (në një drejtim dhe më pas në tjetrin) i kësaj lëkundjeje është merr rreth 70 vjet kohë.Sipas studiuesve, ndryshimi i fundit i rrotullimit para vitit 2009 duhej të kishte ndodhur në fillim të viteve 1970, dhe i tjetri duhej të ndodhte në mesin e viteve 2040.

Gjetjet e diskutueshme

Ka ende shumë debate rreth natyrës së bërthamës së Tokës, sepse mbledhja e informacionit lidhur me të është jashtëzakonisht e vështirë.Buza e bërthamës së jashtme takohet me mantelin e Tokës në një thellësi prej rreth 2,890 km, dhe kjo bërthamë e jashtme besohet të jetë prej hekuri dhe nikeli të lëngët.

Bërthama e brendshme fillon rreth 5000 km nën sipërfaqen e planetit dhe mendohet të jetë prej hekuri dhe nikeli të ngurtë, për shkak të presionit ekstrem që detyron atomet e metalit të paketohen së bashku.

Ai ndodhet brenda bërthamës së jashtme të lëngshme dhe besohet se ka qenë duke u rrotulluar në të njëjtin drejtim si pjesa tjetër e Tokës, bazuar në analizën e valëve sizmike të shkaktuara nga tërmetet.

“Ky është një studim shumë i kujdesshëm i kryer nga shkencëtarë të shkëlqyer që përdorën shumë të dhëna”- thotë John Vidale, sizmolog në Universitetin e Kalifornisë Jugore, i cili nuk ishte i përfshirë në hulumtim.Megjithatë, ai shtoi se “asnjë nga modelet ekzistuese nuk i shpjegon mirë të gjitha të dhënat në dispozicion”.

Sa shpesh ndryshon rrotullimi i bërthamës së brendshme të Tokës?

Vidale publikoi një studim vitin e kaluar duke sugjeruar se bërthama e brendshme lëkundet shumë më shpejt, duke ndryshuar drejtimin rreth çdo gjashtë vjet, sipas të dhënave sizmike nga dy shpërthime bërthamore që datojnë nga fundi i viteve 1960 dhe fillimi i viteve 1970.

Një tjetër gjeofizik, Hrvoje Tkalcic në Universitetin Kombëtar Australian, beson se cikli i bërthamës së brendshme është rreth 20 deri në 30 vjet, në vend të 70 viteve të propozuara nga studimi i kësaj jave në Nature Geoscience.

Studiuesit e Universitetit të Pekinit pohojnë në punimin e tyre se kjo lëkundje “përkon me ndryshimet në disa vëzhgime të tjera gjeofizike”- të tilla si gjatësia e ditëve dhe ndryshimet në fushën magnetike të Tokës.

“Këto vëzhgime ofrojnë dëshmi për ndërveprimet dinamike midis shtresave të Tokës, nga pjesa e brendshme më e thellë në sipërfaqe, potencialisht për shkak të bashkimit gravitacional dhe shkëmbimit të momentit këndor nga bërthama dhe manteli në sipërfaqe”- shkruajnë ata.

“Shpresojmë që kërkimi ynë t’i motivojë studiuesit të hartojnë dhe testojnë modele që e trajtojnë Tokën si një sistem dinamik të integruar”- shpjegojnë ata./EuronewsPërgatiti: Nuhi Shala